Bubane jalkhi eta minza.
Jente hunak ni niz
laborari triste bat
ene etxen ezpeitüt
pheretxürik hanbat.
Badü zunbait urthe
ezkuntü izan ninzala
unxa izateko lekhin
hanitz malerus da ene izatia.
Emazte bat ere heltü zait
Oh pandarda handia
harek nai ekarten
hanitz jnkietatia.
Gizon gaztiak harek
ni beno maitiagotü
haiek egiten beteie
nik beno haboro zerbütxü.
Eta hori nulaz
nik ahal düt erraiten
nik behar errekeitiak
haiek beitütie ükheiten.
Nik trabailla etxia
eta gozua (?) thira
ordian da ordian azkatzen
zilimindrin mons Pira.
Harek nai harek ni
osoki eihartzen
eta bethiere ari
besteren haur hazten.
Soizie zonbat adar
sorthürik düdan bürian
pardie espetakit hoier
zer egin behar deredan.
Sendo erazi ahal banitza
jhurk jkhusi gabe
amenx berrien sortzeko
unxa sendo balite.
Bürüa oro betherik
sarri deitazie jkhusiren
zeren eta ari beitirade
egün oroz sortzen.
Paseia.
Jalki Xillo Berde
eta bürüs eta minza.
Gizona zer phenxatzen düzü
ala büria nahasi zaizü
zure plinta horiez
estonatzen naizü.
Ziauri bertan etxerat
barazkaria prestik düzü
mithila ere ingoiti
gosetürik dizügü.
Bubane m.
Pardie eztün ez hura
ni bezala barurik
bena bai segürki
tranxa eta arraulziak janik
Eta haiekila gero
arrustabat ederrik
Xillo Berde minza
Ziauri bertan etxerat
egon zite jxilik.
Retira biak. kapet mithila pott
eta Xillo Berde jalkhi eta Minika ere.
Hirurak jar.
Kapet minza
Zunbat haur da etxe huntan
behar deitazie deskubritü,
haur saldo hünek
ükhen nai estonatü.
Minika minza
Badiagü, bai, heben
hirur veritable segürra,
bena laurgarrenaz
izanen dük malürra
(enirok eskua alxa.)
Laurgarren hori enia bada ere,
eztiat hartüren besula,
zeren eta hori
enia ezpeita.
(Bena horrez eztiat
arrankürarik batere.)
Xillo Berde
Gitian barazkal orai,
oro algarreki,
gero elhestatüren gira
güziak algarreki.
Xillo Berde retira.
Kapet minza
Ale, bugre pergüta,
Zer arrazunamentia!
Eztükik, ez, horik
gizonen egitatia.
Jo xüfletez. Batailla
bi mithilak. Minika eman
bi ziflet eta unxa pella
eta bi aldetalat.
Sataneria jalkhi. Satan jar
eta minza Satan.
Jaunak behar dügü orai
zerbait majia phenxatü,
eia popülü ezdeuz haur
nula behar dügün trunpatü.
Bulgifer, erran ezadak hik
orai avisbat solidorik,
Jupiterrek ere gero
beria emanen dik.
Bulgifer m.
Jauna, popülü (satanen) trunpatzia
eztüzü gaitz izanen,
zeren ezpiritiak nik
beteitzit nahasiren.
Nik nahaseraziren zitit
senhar emaztiak
eta ifernian ezariren
ederki plazatiak.
Lehenik ezariren dirot
emaztiari bürian
adarren egitia dela
meritü handibat lürrian
Gizona irus datiala
adarren ükheitiaz,
eztükiala behar düdarik
zelialat juaitiaz.
Gizonari erranen dirot
erho dezan emaztia,
gisa hartan güziak
gure izanen dira.
Jupiterrek ere orai
eman beza phenxamentia,
gero jakinen dizügü
zuin dükezün hartia.
Satan m.
Eia Jupiter, arren,
zer den hire avisa
Nik jügatüren diat
zuin datian hobena.
Jupiter min.
Jauna, ene sendimentia düzü
Bulgiferreki jüntatü
eta zük behar gütüzü
gü biak manhatü.
Net aisa dizügü
gük eginen lan hori,
zeren hanitz mündü beita
adar egiten ari.
Nik bazakit emaztebat
hartan kurrunpitürik beita,
senharra hilik eta
libertitzen beita mithilarekila.
Satan
Hura behar dügü, hura
gük unxa karesatü,
eternitate orotako
emanen derogü ostatü.
Bulgifer, hik behar dük
ipurdirat juan
eta hire majia ederrak
unxa enplegatü han.
Hi, aldiz, Jupiter,
jarraiki adi emazte hari,
hura behar diagü gure
ez ezkapatzera ützi.
Bulgifer
Jauna, ni juaitekoz iphurdirat
Jupiter behar dit eneki.
Enüzü batere phartitüren,
nun enizan Jupiterreki.
Nahibada koraje düdan
lagüna deizüt galthatzen
eta ezpadeitadazü emaiten
batere enüzü phartitzen.
Satan jaiki eta minza khexü.
Koraje diala erraiteko
hori marka txarra zitak,
ene odren egiteko
horik eztütük feitak.
Eza hi juanen
nahi bahiz eta ez,
thoza present hoiek
eta pharti fitez.
Eman bi ziflet Satanek. Jupiter
artian sar eta minza Satani.
Satan egoiten ahal zira
zaflatü gabe mithilik,
nahi ezpazira baratü
zaragoillak khakaz betherik.
Satan
Ale, bandit paria,
eni konpari zitie.
Jupiter, hi ezarten ait
zaragoilen xehazale.
Batailla belharika mithilak.
Bulgifer minza.
Satan, othoi, pharka
gure muldegaizkeria,
obeditüren zütügü
hebenti eta aitzina.
Ezta kestione jaunak
orai belharikatzia,
bertan egin itzazie
nik eman maniak.
Bulgifer
Ez, ez, futre, ezküzüzü igorriren
Jupiter
Lehenago zihauri deizügü
tripa xarra ürratüren
Satan
Eia, ürra ezadazie,
ale, pergüt paria,
orai xesteren düzie
ene besuaren airia.
Batailla. Bulgifer eskapa.
Satan haren undoti. Jupiter
Satanen undoti egin bi
üngürü barneti eta bara.
Bulgifer har Satan artian.
Batailla eta mithilak ezkapa
Retira.
Minika paseia. Jalki Harbürü
eta Gaspar. Sar biak.
Minika min.
Jinkuak egün hun deiziela,
ene adiskide maitiak,
othoi, eman etzadatzie
zien sokhorriak.
Bai zuri ere, Minika,
eta, nulaxe zira?
Zure heben ikhustez
estonatürik gira.
Gaspar m.
Zer düzü Minika?
Nurk holakatü zütü?
Arauz nurbaiteki
izan zira bataillatü.
Minika minza
Bai, Kapeteki ükhen dit
zerbait dispüta,
eta phorrokatürik ezari nüzü
ageri düdan bezala.
Othoi, behar naizie
etxe hartara lagüntü.
Kapet jauna, nahi nüke
zien aitzinian minzatü.
Eia zer arrazu dian
koki harek ene zaflatzeko,
eta gisa huntan ene
phorrokatürik ezarteko.
Har bürü m.
Gaspar behar dizügü
miserable hori lagüntü,
zer arrapostü emanen dian
jakinen beitügü.
Gaspar m.
Bai, bai, hotx,
ahal bezain bertan,
kolpü horiek gero
hersi behar die mementian.
Paseia hirurak.
Jalkhi Kapet, Xillo Berde.
Jar biak.
Harbü. minza.
Egün hun suhetatzen deiziegü,
mithil bürüzagisak,
orai huna jiten gira
ikhusirik hunen plagak.
Xiloberde m.
Bai zier ere, jaunak,
eta, zer plazer düzie?
Zien heben ikhustez
estonatürik girade.
Gaspar m.
Anderia, jaun hunek
gü behartü gitizü,
huna jiteko phena,
othoi, nahi genon hartü.
Horren estatia ikhusirik
deliberatü dizügü
zieki behar güniala
bi hitzez elhestatü.
Har bürü m.
Orai, minza adi,
Kapet miserablia,
eia nurk egin dera
hire bürüko zauria.
Minika m.
Jaunak, kolpatü nai
hortxeko gizon horrek borthizki,
nun plagak oro
ageri beitira klarki.
Kapet m.
Gizona, zer minzo zira?
Etzütüt solamente ikhusi.
Minika m.
Eta zük, etxeko anderia,
enaizia heben ikhusi?
Xilloberde
Bai, ikhusi zütüt
nik zü segürki heben,
bena ützi züntiedan
biak sükhalten barnen.
Eta nihaur jalkhi
mementian kanporat,
hala beinütian nik
ene besuñak.
Minika m.
Ikhusten düzieia, jaunak,
eia etzirenez akord.
Banuazü jaun jüjiagana
Eta egitra raport.
Erremestiatzen zütiet
zien bidajiaren feitaz.
Ohart etxekazie bethi
nik erran hitzaz.
Retira jakiliak. bestiak paseia.
Jalkhi grefiera eta jüjia, eta jar.
Egün hun suhetatzen deiziet,
jaun jüjia konpaiñareki,
ziegana jiten nüzü
kolpatürik borthizki.
Phorrokatürik ezari nizü
egün hoietan gizonbatek
eta hura deitzen dizie
herri orotan Kapet.
Jaun jüjia, behar deitazü
ene pleinta rezebitü.
Ahal badüt jaun hura
nahi nikezü pünitü.
Jüjia minza
Ikhusazü plaga
har dezadan mesüra,
eta gero ezar dezan
erreglan prozedüra.
(So egin)
Il i a zink ku de baton,
trois puze de longür,
üne puze de largür,
et ün puze de profondür.
Grefiera m.
Il a bien asez
pur metre en prison.
Il faut envoier les jendarmes
pur perte ze fripu.
Brigadiera jalkhi.
Jüjia m.
Jauna, arrasta ezazü
Kapet, fripon hura,
eta ereman beharla
gazteliaren zolala.
Brigadiera minza.
Cest asse, monsieur,
nous irons promtement.
Il faut fare puny
ce miracle tourmant.
Unxala behar ginikezü
un mandat d_arrettez,
amenx arrastatzera
jin eztakigün ihur ere.
Jüjia m.
Orizü, brigadiera,
arrastatzeko mandata.
Unxa abisa zitie,
amenx eztadin ezkapa.
Retira jüstizia erditi.
Bestia esküineti.
Jalkhi Harbürü, küre et Bubane,
eta jar hirurak. Xilloberde m.
Ale, gormant xarra,
hola behar iana jarri
hire tripa beltxa
eztük ez egarri.
Harbürü minza
Emaztia, ezar ezazü
gizon hori oherat.
Emaztia m.
Gizon hori oherat?
Lehenago establialat.
Harbürü retira.
Kapet jalki eta minza.
Nik eramanen dit, bai,
gizon hori oherat
edo eta bestela
barrükü zokhualat.
Har bilhuetarik eta ereman
barrükürat eta han untsa mata.
Xilloberde minza.
Jaja, Kapet, jai
orai badizü aski,
ützi behar dizü hor
lo dadin aisaki.
Orai, hotx, emazü oherat
zü eta ni algarreki,
ezpeitü horren axolik
libertitzera ederki. Retira.
Sataneria jalkhi.
Satan m.
Amiratürik nago hanitz,
ene popülü maitia,
eman diezaziela orori
üzküti adar bedera.
Kargü uhurezko hau
ükhen düt akisitü,
ezpeitüt denbora
net gaizki enplegatü.
Bulgifer m.
Bena jaun andere hoiek
ezinago eder dira,
uste beitie arauz
prinze zonbait direla.
Bena ene büria
bada hoiek bezanbat,
ezpeiniz ahalkez
egonen hanbat.
Jupiter m.
Jente hunak, behar düzie ikhusi
orai istoria ederbat,
üzker batez jauzeraziten
enperadoriari begibat.
Ala, neskatila elgerrak,
erri deiküzie egiten.
Ez ahal düzie guretako
gaur bortharik zabaltüren?
Egün egin düzie segürki
hunat jiteko egin ahala,
ustez ükhenen zünien
heben mila arrakasta.
Satan
Igaran zortziko zikhinak
aigardentez tüzie xahatü,
bai etare hunat jiteko
egün oroz fardatü.
Bulgifer m.
Ni ere fardatü niz
bena ziek beno merkiago,
ezpeitüt ene büria etxekiten
ziek beno gütiago.
Satan
Soizie hanxeko hari,
nula daguen begiak ürratürik,
ene bereki eremaiteko
hortz haginak iskinatürik.
Jupiter m.
Ni ja enai eremanen
bere begi gorrieki,
bat beitüt maithatürik
hogei mila liberareki. Retira oro.
Jalkhi Xilloberde
eta Bubane eta biak jar.
Bubane m.
Aseia emaztia nahi nüzü
phartitü zureganik,
eman itzatazü ene phildak
juan nadin hebenti.
Gisa huntan bizitzia
inposible zitadazü,
ene arropak bertan
eman itzatazü.
Xilloberde m.
Ezteitzat ez emanen
nik hiri arroparik,
hebe behar tük higatü
desplazer dialarik.
Uste beitük ezi
ükhenen tiala arropak.
Abilua, fera futre,
nahi izan lekialat!
Emazti retira, paseia.
Bestia jalkhi. Sataneria.
Satan minza.
Zer phenxatzen dük, Bubane,
eztezala etxia kita?
Lehenago emaztiari
ürra izok tripa.
Bethi desuhoratzen ai
eta adarrez kargatzen,
eta hihau, aldiz,
miseriaz hazten.
Bulgifer m.
Eman ezok aren bi üngürü
hire bihotzari,
eta hobekixiago vanga
hire emaztiari.
Jupiter m.
Galerazten dira gero
harek hire uhuria,
merexi dik, merexi,
unxa zaflatzia.
Satan m.
Eztüka sendimentürik hartzen
oraiko gure erranez?
Etxerat ützül eta erho ezak
emaztia sabre batez.
Retira gizona.
Satan minza.
Sinhetz balinbaleza
gizon harek gure errana,
ezar giniro mementian
iferniaren zolala.
Bulgifer m.
Gizon harek orai
emaztia erho baleza,
harentako lizateke
ifernüko leze beltxa.
Jupiter m.
Gisa hartan biak
gure lirateke,
iferniaren zolan
ehortz beikinzake.
Retira. Jalkhi Kapet eta Xilloberde.
Xilloberde m.
Kapet, behar düzü
labeko süia phiztü.
Ahal bezain bertan
behar likezü berotü.
Kapetek süia egin. Xilloberde
juan labiren ikhustera.
Kapet minza.
Ah, ene bürüzagisa maitia!
Amurioz etzakit zer egin,
behar dizügü jokhatü
partidabat heben berin.
Mithila lot emaztiari eta aplika
jokiari. Satanak jalkhi eta
Satan m.
Hola, hola, Xilloberde,
hola behar din ari.
okasione orotzaz
bethi profeita adi.
Bulgifer
Hik ere bai, Kapet,
egin izok ahala oro,
merkhatian arthua
hogeira sos jar artio.
Jupiter m.
Hun degiziela orai
zien lana eginik,
Kapet tontua ükhenen dük
unxa merexitürik.
Retira oro nurk bere gainti.
Jalkhi Bubane eta minza paseiüz.
Jente hunak, jiten niz
egia baten zier erraitera,
emaztiareki eztüdala ükhen
pharterik aspaldi diala.
Hamar hillabete badü
enizala emaztiareki frekantatü
eta emaztia edireiten da
bost hillabetetako oküpatü.
Hura da emaztia
nik pharterik gabe
haurrak egiten dütü,
senharra ützirik bestalde.
Ihuiz ere ene emaztia beitzen
haur minetara,
jun ninzan berhala
emaginagana.
Othoitü nian ordian
emazte hura nik,
jin plazer zeitan etxera
memento hartan beretik.
Etxerat ützüli ninzan
emaginareki,
emaztia ediren nian
haurra sorthürik mithilareki.
Retira. Jalki Paket eta Zilloberde
haurraren ükheitera. Egin faizua.
Xilloberde minza.
Aiei, aiei, othoi
lagünt nezazü Paket
Paket m.
Orai etzirade, ez
egitian bezain laket.
Orai libre zirade,
jinkua dela laidatü,
zure sabelak behar dizü
ene zintüraz trozatü. (Troza.)
Xilloberde, lot zite
orai eni lephoti,
bürüzagia jin gabe
khen gitian hebenti.
(Har emaztia besuetan eta
minza.)
Hotx, emazü oherat
eta har koraje,
salda ekharriren deizüt
oren erdibat gabe.
Ereman oherat...
Emagina eta Bubane jin
haurragana eta minza.
Soizü, soizü, Bubane,
haurra nun den sorthürik
eta oihalto batez
ederki trozatürik.
Seiñerren haura dizüt
etxe huntan eraikiten,
Xilloberderen obretarik
oro dira jalkhiten.
Vubane minza Xapelari lothürik.
Pardie, pardie, eztüzü
haboro eraikiren
edo eta eztütüzü
ene izenian izanen.
Retira haurrak oro.
Jalkhi Kapet Xilloberde eta
Bubane mahañila eta partaga
Tripota. Xilloberdek eman phüntati
buxibat eta minza Xilloberde.
Orizü, Bubane,
buxi hori zük,
beste arrastako haur
janen dizügü gük.
Bubane m.
A, zer emaztia zü
senharrarentako!
Senharra beno
mithila beitüzü maitiago.
Eztakit zerk nadükan
hauxe gabe müthürra,
ziren bezalako emazte gaisto
ahalkerik bater eztüzüna.
Mündü oroz zirade
hanitz blamatürik,
zure mithil elgerrareki
uhuria oro galdürik.
Xillo berde minza.
Uhuriaren galtzeko
eztit egiten ogenik.
Zer egiten düdan
nihaurek bazakit.
Utzi nezazü ixilik,
zük zure aldeti.
Gü phürü minzo zira
beste ororen aitzineti.
Etzitadazü hanbat propi
zure hola minzatzia,
ziren bezalako, ez deus,
miserable, galdia.
Bubane m.
Hik nain miserabletü,
apho ahalke gabia,
ago, ago, egürion,
emanen deiñat phakia.
Inkara joiera, emaztia
ezkapa, mithila artian sar.
Paket m.
Emekito, nausia,
ez emaztia hunki.
Bubane m.
Hire profeitütan hi ere
khen akit aitzineti.
Retira oro. Sataneria jalkhi.
Satan m.
Soik. soik, Bulgifer,
Zonbat neska eder!
Arraxen hurak gure
nahi batügü ber.
Bulgifer m.
Soizü zük ere, Satan,
nula daudian admiratürik,
bere ophilak besapetan
tranxaz eta arraulzez betherik.
Hurak gureki jateko
ekharten tizie bereki,
bere amer atzamanik
beste hanitz gaizareki.
Jupiter m.
Bulgifer, arrazu dük
eztie beste lanik egin
arraulze biltzia baizi
igaran hillabetin.
Bulgifer
Haien amak khexürik
bere arraulziak galdürik,
etxiak oro ezari tie
hanitz desolatürik.
Satan
Posible deia othian
horik oro hala diren,
neskatila miserable haiek
hain zenzü xipiak dütien?
Bulgifer
Bai, bai, Satan,
horik oro hala dütüzü,
soizü hanxe berian bat,
guri kheñüz ari düzü.
Beste elibat ere hanxe
bere xalanten besapetan,
haiek eginen dizie
etxerakuan hanitz lan.
Jupiter
Aribite nahi badira
zunbat nahi trabaila,
agian ezariren die
arthua hirurna libera.
Satan
Beude, beude egitera
nahi diena oro tratü,
gük emanen deregü gero
sekülakoz ostatü.
Bulgifer
Atzo hotz egün bero,
(hik bethi bilzen dün)
mahax hanitz goititzeko,
eta nik ez ikhusten
batere haboro.
Hihaurek jaten dün mahaxak
plazer tügün ororeki,
eta beste hanitz gaiza,
eta ez emaiten pharterik
hire senharrak.
Satanak jalkhi.
Satan minza.
Atzo hotz egün bero
jente gaztia bethi erho,
gure ikhustera jin zahar horik
ez gü beno zühürrago.
Horra, horra, jente hunak,
je vous dis la verité,
apres tout cela.
paseiura zuazte.
Retira. Jalkhi Minika eta paseia.
Berberri ere jalkhi kaiderala.
Minika minza.
Berberri, nahi züntüket
othoitü gaiza batez,
eztitzazün haur hurak trata
regrus izatez.
Nula zük beitüzü han
prebilejio handirik,
trata itzazü eztiki
ene amurekati.
Izaten ahal baniz behin ere
zure eretzian kapable,
egin ahala eginen deizüt
zuri bethiere.
Berberri minza
Aski düzü Minika,
ohartüren nüzü,
eztütüzü ez haur hurak izanen
nitzaz gaizki tratatü.
Retira nurk bere gainti.
Jalkhi Kapet eta Xilloberde eta
minza Xilloberde.
Kapet, behar düzü juan üxiara
present konsiderable bateki,
eia espusatzen ahal gütienez´
konsülta zite hareki.
Sei hilabeteren bürian
ahal gitakianez espusa,
othoi, eran dizagün
hortan gaiñen egia.
Har ezazü zureki
axuribat ederrik,
ollo parebat, lakhabat inzaur,
beste lakhabat hürreki.
Laur buteilla ardu,
hoben hobeneti,
horik eman itzok,
nik kexi gurainzi.
Emaztia retira, jalkhi maira eta jar.
Bestia juan presentiki gabe
mairagana eta minza.
Egun hun, jaun maira,
jinkuak eman dizagüla,
zuregana jiten nüzü
avis baten galthatzen.
Eia errejistratzen ahal gütüzünez
Xilloberde eta ni,
senharra hila zaiola eztizü
sei hillabete baizi.
Maira minza.
Ez ene gizona, ez,
ezin zütiet egiten,
hamar hilabete betherik
nun eztüdan ikhusten.
Mithila m.
Adio, arren, jauna,
zure zerbütxari
eta desiratzen
bake eta osagarri.
Mithila paseia. Bestia retira.
Jalkhi Xilloberde.
Mithila m.
Xilloberde eran ditadazü
maira harek eni,
inposible dela egitia
segürki lan hori.
Hamar hilabete künplitü unduan
juaiten ahal girela,
errejistre hori ordian
aisa eginen dügüla.
Xilloberde m.
Hori dük mithila, arren,
behar diagü pazenziatü,
gitian retira behar diagü
gaur unxa aihaltü.
Retira biak. Jalkhi phasturaleti.
Mithila eta bürüzagisa jalkhi
eta minza Xilloberde.
Kapet, har itzak present hura,
behar diagü abiatü,
hamar hilabetiak
künplimentürik beitütügü.
Har presentak eta juan. Biak
paseia. Jalkhi Maira.
Xilloberde minza.
Egün hun, jaun maira
orai heben gütüzü,
errejistratü zük
plazer bagütüzü.
Present hoiek har itzazü,
ez ützi gütiz,
eta othoitzen zütüt
ahalaz unxa ajitziz.
Maira minza.
Hor tüzieia püblikazioniak
deserbantak emanik,
ekhartzie hunat
kuxatzeko rejistrin.
Xilloberde m.
Aiei, jaun maira,
ezkenüküzün behar güntiala,
ezkütüzü ez ohartü
segürki gü hartara.
Maira m.
Ene jente maitiak, zuazte
kridak eman erazi itzazie,
present hoiek heben
üzten ahal tüzie.
Mithila m.
Jaun maira, pharka izagüzü
othoi, berriz artio,
gai hun eta osagarri,
eta izan zite sendo
Retira nurk bere gainti.
