Munio Santxez Durangoko kondearen emanaldia

In nomine domini nostri Jhesu Christi sub Sancte Ttrinittattis ett in di_/uidue Pattris ett Filii ett Spiritus Sancti, amen. Ego Muni_/o Sanciç, comitte, ett uxor mea comittissa domina Legun_/ttia posuimus eclesia quod dicittur monastterio Uarri_/a que hauittentt in ea monacos ett frattres uel /sorores, ett [lerro artean tartekaturik: non] habeantt ibi parttem nostros filios ett / filias neque nostra generattio s[apurtuta] monacos ett fratres uel soro_/res ett quod orentt pro animabus nostris ett pro om_/nium fidelium christianorum ett dedimus heredittattes / tterras ett mancanares, agros ett campos siue mon_/ttes ett fonttes ett pastturas ett tterminos, idsa / de Olabeeçahar usque ad illum ponttem quod dicittur / Markoçubi, ett quomodo curritt riguum quod dici_/ttur Çumelhegi usque ad monastterium quod dicittur Me_/maia ett ad illum riguum quod decenditt iuxta Har_/hegi ett de alia partte de Legeriano usque ad riguum fol. 1 aurrea// quod dicittur Itturlax omnia ipsa ualle ettiam postt morttem con_/iux [zirriborroa] meum cui sitt requies in perenne uitte, amen. Ego co_/mittissa domina Legunttia uenitt mici uolunttattem pro amorem / Sancte Ttrinittattis donaui ad illum monastterium in uilla quod dicittur / Garaio duas sernas, unam de dexttera partte de eclesia noua, ett alia / ad sinisttra partte, ett quattuor busttos de uakas, vnum ex ipsis / busttis misitt senior Lupe Ahoçttarreç pro animam suam, ett Alba_/ro Albaroç d’Arroitta omnia sua heredittatte, ett similitter Munio / Osandoç de Arroitta omnia sua heredittatte, ett Nunutto Miottaco / ad una cum uxor sua Urrana Uittacoç omnia heredittatte, ett San_/cio Ttelluç de Olhabeeçahar quintta partte ett media de sua he_/redittatte, ett suum filium Munio Sançiç posuitt suam raccionem. Et / ego comitte Munio Sanciç ad una cum uxor mea comittissa domina / Legunttia, ett ad una quanttos suntt rouoratta in istta scedula do_/nauimus ad illos sanctos qui ibidem suntt reconditte, idsa Sancti Ihoannis aposttoli / ett Sancti Ttome aposttoli uel Sancti Agusttini episcopi, ett in alia eclesia de / orsum suntt reconditte id estt Sancte Marie uirginis ett Sancti Mikael ar_/cangeli, siue Santta Marina uirginis ett que ibi fuerintt omni hora conloca_/ttum in illos sanctos monacos autt fratres uel sorores pro amore Christi itta / donauimus ttotta istta dona ett posuitt de vnum molinum de media fol. 1atzea// parte senior Munio Sançiç quod vocattur in comenttio pro / sua anima. Gundesalbu Albaroç ett suo filio fidia_/ttores, Lope Garciç fidiator, Eneco Lupiç [lerro artean tartekaturik: de] Laçkanu fidiator, Gomiç / Forttuniç de Formaiçttegi fidiator, Nunuso Narriatteç de Lohi_/naç fidiator, Açenari Momeç de Açubarro fidiator ett suo ger_/mano Gideri Monieç de Ankelu fidiator, Sancio Nunusoç / de Abernaka fidiator, Gellu Nunnusoiç de Arrattia fidiator, Açe_/nari Sansoiç de Iuarra fidiator, Acenari Sansoiç de Berrio / fidiator. /

Ett si aliquid hoc mandattum in iusttittia uolueritt / defendere autt disrumpere habeatt cauttum a par_/tte regis quinque libras auri, ett a parte monastte_/rii [ezabatua: duplit] duplattum uel meliorattum, ett si fueritt / aliquid homo forttitter faciatt supra hoc ttestta_/mentum autt rege att [sic.] episcopus autt abbas seu presbitter / siue seniores uel quislivett homo istta sitt comu_/nicattio illius bacuatta ett diabolo sitt suum mini_/stter ett partticipattio illius sitt cum Judas ttaditto_/re in inferno, [ezabatua: ett orattio], ett orattio eius eius sitt semper / in peccattum ett non habeatt aliquid nulla rattio de fol. 2 aurrea// illa orattio fiant dies eius pauci ett episcopattum eius acci_/piatt altter sicutt psalmistta narrauitt fiantt filii / eius [ezabatua: pauci ett episcopattum eius accipiatt altter] orfani / ett uxor eius uidua fiantt anni eius pauci in intte_/rittu in una generattione deleattur nomen eius ett / non habeatt parttem cum Christo sed cum anttichristo / ett sitt condemnattus de collegium angelorum siue sanctorum, / marttirum, uirginum, confesorum, ett in presentti seculi ex_/comunicattus permaneatt ab omni congregattione / christianorum qui hoc iusttitt [lerro artean tartekaturik: ia] uolueritt defendere semper / ualeat illum cum anttichristo cum socio suo amen, amen / amen. / Regnantte domino nostro Ihesu Christo ett sub eius imperio / Leionenesem Fredinandus rex, garsia rex in Nagera / ett [lerro artean tartekaturik: in] Casttella Uettula, Ramirus rex in Aragona / ett Superaui ett in Ripacurça, Comessanus episcopus / uurgensis, Comessanues episcopus nagerensis, Sancius episcopus / rettor eclesie nauarrensium, Garsia episcopus alauensis siue / in Uiçkahia, comitte Munio Sanciç in Turanko. / I fatta cartta in era ML et unum, e con fol. 2 atzea// firmatta in kalendas febreris, regnante ego Garcia rex in Pmapilona ett in Alaua, Frenandus rex in Legione, Garcia / episopus in Alaua, Sancius episcopus in Pampilona, Gomessanus in / Nagera. [zeinua] Signum rex. fol. 3 aurrea//

Itzulpen laburtua:

Munio Santxez (Sanciç) eta Leguntia bere emazteak Monasteriobarria izeneko eliza egin zuten bertan bertan monjeak edota mojak bizi zitezen (beren seme-alaben ez beste inoren parterik gabe). Eta otoitz egin zezaten beren alde eta kristau guztien alde lurrak, sagastiak, soroak eta mendiak, urak eta larreak eman zizkieten haiek hil ondoren bereak bezala izan zitzaten: Olabehezahar-etik, Markozubi izeneko zubira, zeinen azpitik doan Zumelegi errekatik, Memaia monasterioraino eta Arregi gainetik zetorren errekaraino, Legeriano alderako eta Iturlats izeneko errekaraino, haran guztia. Leguntia kondesak ere eman zituen Garai (Garaio) izeneko herrian bi serna, bata eliza berriaren eskuin aldean eta bestea ezkerraldean, eta lau behi busto: bata Lope Ahotarrez jaunak bere arimaren onerako eman zuen bustotik, eta Albaro Albaroz Arroitakoak bere jabego osoa, eta berdin “Nunutto Miottaco” jaunak bere emazte Urrana Vitacoz-ekin batera jabego osoa, eta Antso Telluez Olabehezaharrekoak bostena eta erdi bere jabegotik, eta bere seme Munio Santxezek ere berari zegokion partea jarri zuen. Kondeak, kondesak eta aipatutakoek emanaldia egin zieten San Joan Apostoluaren, Santo Tomas apostoluaren, San Agustin apezpikuaren, eta Andre Mariaren, San Migel arkaingeruaren, eta Santa Marina birjinaren erlikiei, aipatutako monje eta mojen bitartez eta Munio Santxez jaunak zuen errota baten parte erdia ere bai. Fidatzaileak edo fede eman zutenak izan ziren, Gundesalbo Albaroz, Lope Gartzez, Eneko Lopez Lazkaokoa, Gomez Fortunez Ormaiztegikoa, Nunuso Narriatez Loinazkoa, Azenari Momez Azubarrokoa eta bere anaia Gideri Moniez Ankelukoa, Antso Nunusoez Aberankakoa, Gellu Nuñusoez Arratiakoa, Azenari Sansoez Ibarrakoa, Azenari Sansoez Berriokoa. Eta justiziari agintzen zitzaion emanaldia babestea, apurtzen zuenak ordaindu behar zuen erregearen partea ziren 68 Euskal Herriko Erdi Aroaren Historiarako dokumentu idatzi eta grafikoen iruzkin-ereduak bost libera urre, eta monasterioari kaltea bikoiztuta eta hobetuta itzuli behar zion; eta gizon boteretsua izanez gero, goian esandakoaren kontra zihoana Infernuan erreko zen Judasekin bera eta bere generazioa (emazte eta umeak). Hau egin zen errege zela Leonen Fernando, Gartzia errege Naiara edo Naxeran eta Gaztela Zaharrean, Erramiro Aragoin, Sobrarben eta Ribagortzan, Komesanus Burgosen apezpiku zela, Komesanus apezpiku Naiaran, Antso nafarren apezpiku, Gartzia arabarra Bizkaian; eta Turankon konde Munio Santxez bera zela, egin zen Aroko 1051. urtean, otsaileko kalendatan [otsailaren 1ean].

XI. mendea

Iturria: Ruiz Fernández, A. eta Agirre García, J. (2006): Euskal Herriko Erdi Aroaren Historiarako dokumentu idatzi eta grafikoen iruzkin-ereduak, UEU, Bilbo, 67-68.

	Testu hau Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak UEUrekin egindako akordioari esker igo da, eta Creative Commons Aitortu PartekatuBerdin 3.0 Lizentziapean argitaratu da. This text has been uploaded within the agreement between Basque Wikimedians User Group and UEU and is licensed under a Creative Commons Attribution ShareAlike 3.0 License.